Klima Tarihçesi Ve İcadı
Klima Tarihçesi Ve İcadı
Günümüzde evlerimizin ve iş yerlerimizin en temel elektrikli-elektronik
eşyaları arasında yer alan klimalar, tarihte ilk defa kullanmaya başlandığında
neredeyse bir oda kadar büyük makine sistemleriydi. Aslında iklimlendirme için
kullanılan bu sistemler klima adı verilen cihaz hiç icat edilmemişken dahi
farklı yöntemler ile kullanılmış ve çok uzun yıllar sonrasında sistem daha
küçük boyutlara getirilerek klima adı verilmiştir. Bu noktada klima tarihçesi ve icadı sürecinde
özellikle Leonardo da Vinci gibi önemli isimlerin rolü dahi bulunmaktadır.
Klima Tarihçesi
İnsanlar iklimlendirme oluşturmak ve özellikle yaz aylarında
serinlemek için tarih içerisinde birçok farklı sistem ve yöntem kullanmıştır.
Bu adımlar klima tarihçesi için çok
önemli adımlar oluştururken, örneğin kapı girişlerinde ıslak bir bez parçasının
kullanılması veya sonrasında mekanik dönme ile soğutma oluşturan fanlar veya
buz kalıpları ile serinleme gibi yöntemler tercih edilmiştir. Daha sonralarında
ise Avrupa'da Leonardo da Vinci tarafından yapılan önemli bir çalışma
bulunmaktadır.
Dönemin Milano Dükü Leonardo da Vinci'nin patronu olmak ile
birlikte Dük, eşinin odasının serinletilmesi için da Vinci'den bir sistem talep
etmiştir. Da Vinci, tasarladığı bir sistem ile su gücünden yararlanarak klima
gibi işlev gösterebilecek bir fan sistemi kurmuştur. Bu sistem yıllar
içerisinde insanların geliştirdiği ve bir soğutma işlemi gerçekleştirmek için
giderek daha pratik ve faydalı hale getirdiği bir yapıya ulaşmıştır.
Klima Nasıl İcat Edildi?
Da Vinci tarafından geliştirilen ilk sistem gerçekten fayda
sağlayacak boyutta bir serinletme oluşturmuş ve yıllar geçtikçe farklı kişiler
üzerinde çalışarak önemli gelişmeler ortaya koymuştur. Günümüzde ise klima
denildiğinde akla gelen çok önemli bir marka olan Carrier markası aslında klimanın icadı için en büyük adımı
atmış kişinin soy ismidir. Zira klima
tarihçesi ve icadı süreci içerisinde ilk gerçek adımı ve bir cihazın ortaya
koyulmasını Willis H. Carrier gerçekleştirmiştir.
Carrier, 1876 yılında doğmuş olmak ile birlikte kendisi
klima için ilk adımları atmadan önce aslında aynı yüzyıl içerisinde yapılan
vantilasyon ve iklimlendirme sistemleri içerisinde fanlar ve kazanlar gibi
sistemler yer almıştır. Tarihler 20. yüzyılın başlarını gösterdiğinde ise Carrier
bugün yaşam ve çalışma alanlarına giren önemli bir teknoloji olan klimaları
geliştirmiştir.
Carrier bu dönemlerde Buffalo Forge Company şirketi
bünyesinde çalışırken, ısıtma giderlerini düşürmek için birçok önemli araştırma
ve çalışma gerçekleştirmiştir. Başarılı çalışmaları sonrasında şirketin önemli
bir pozisyonuna yönetici olarak getirdikten sonra ise bir matbaanın talebi
üzerine matbaadaki baskı kalitesini düşüren yüksek ısıyı engelleyecek bir cihaz
geliştirmek için çalışmıştır. Geliştirilen bu ilk cihaz neredeyse 30 ton gibi
bir ağırlığa sahip olsa da bugünkü klima ile benzer bir mantıkta soğutma
gerçekleştirmiştir.
Klimanın Gelişimi
1920 yıllarında Carrier geliştirmiş olduğu bu sistem için
bir patent alarak ortam ısısını soğuttuktan sonra hava sirkülasyonu ile denge
oluşturan bir cihaz elde etmiştir. Öncelikle sinema salonu gibi ortamlarda ve
tiyatrolarda kullanılan bu sistem, 1930 yılında önemli bir gelişmeden daha
geçmiştir. Du Pont şirketi bünyesinde çalışma sürdüren Thomas Midgley daha önce
geliştirilmiş olan klima sistemini daha popüler ve küçük boyutlu bir hale
getirmek için soğutma sistemlerinde freon sistemini geliştirmiştir.
Midgley tarafından yapılan çalışma günümüzün klima
sektörünün başlangıcı olarak kabul edilebilecek bir çalışmadır. Çünkü elde
edilen gelişim ile birlikte Carrier tarafından ortaya koyulan icat daha
primitif ve pratik bir hale gelirken, konutlarda kullanılabilecek klimalar elde
edilmiştir. Bu gelişmeler ilerlerken, 1950'li yıllarda artık konutlar içerisine
giren klimalar günümüzde inverter klimalar gibi çok daha üstün teknolojiler ile
yaşam ve çalışma alanlarının en önemli sistemleri arasına girmeyi başarmıştır.
Günümüzde Klimalar
Klima tarihçesi ve
icadı Leonardo da Vinci açısından bakıldığında yüzlerce yıl öncesine
dayanırken, Carrier ile birlikte ilk olarak yaklaşık 100 yıl önce
gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz 100 yıl içerisinde de büyük gelişimler elde
edilerek bugünün modern ve ekonomik klima sistemleri elde edilmiştir.
Günümüzde klimalar duvar tipi split klimalardan salon tipi
klimalara ve kaset tip klimalardan VFR sistemleri gibi büyük mekanizmalara
kadar birçok farklı çeşide ayrılmaktadır. Bu sayede her ortamın ihtiyacına,
boyutlarına, bütçesine ve yapısına uygun bir şekilde iklimlendirme
oluşturabilen cihazlar yer almaktadır. Üstelik bu cihazlar soğutma ve ısıtma
temel görevleri yanında nemlendirme ve hava temizleme gibi değişen işlevleri
ile hayatı kolaylaştırmaktadır.